گروه زبان و ادبیات فارسی

دانشگاه شهید چمران اهواز

      گروه زبان و ادبیات فارسی در سال 1352 خورشیدی با دعوت از چند استادیار مأمور به خدمت از دانشگاه تربیت معلم تهران و سایر مراکز آموزشی کشور، کار خود را در ساختمان موسوم به «سه­گوش» دانشگاه جندی شاپور آن زمان (شهید چمران کنونی) آغاز کرد و پس از چندی، با استخدام تعدادی استادیار و مربی که عمدتاَ از دبیران انتقالی آموزش و پرورش بودند، توسعه یافت و در آستانه­ی انقلاب اسلامی به گروهی کارآمد تبدیل شد. این گروه در سال 1365 موفق به دایر کردن دوره­ی کارشناسی ارشد و در در سال 1370 به تأسیس دوره­ی دکتری زبان و ادبیات فارسی توفیق یافت و در آن روزگار، سومین گروه مجری دوره­ی دکتری در بین دانشگاه­های کشور  محسوب می­شد. گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال­های میانی دهه­ی هفتاد خورشیدی با 4 عضو هیأت علمی با مرتبه­ی استاد و 3 دانشیار و 3 مربی، نامزد قطب علمی زبان و ادبیات فارسی کشور شد؛ امّا در آستانه­ی تبدیل شدن به قطب علمی، به سبب انتقال، بازنشستگی و فوت برخی از اعضای هیأت علمی خود، این امکان را از دست داد. هم­اکنون این گروه با داشتن 5 دانشیار و 8 استادیار، مجری دوره­های دکتری، کارشناسی ارشد و کارشناسی زبان و ادبیات فارسی است.

     گروه زبان و ادبیات فارسی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری (روزانه، شبانه و پردیس)  دانشجو می­پذیرد.

     این گروه در حال حاضر در رشته­ی زبان و ادبیات محض در سه مقطع یادشده دانشجو دارد؛ ولی در سال 1396 در دوره­ی کارشناسی ارشد در دو گرایش ادبیات­روایی و ادبیات­معاصر و نیز در همان سال در دوره­ی دکتری یک دوره با گرایش ادبیات­غنایی دانشجو پذیرفت.

     در حال حاضر گروه زبان و ادبیات فارسی 164 دانشجوی کارشناسی، 46 دانشجوی کارشناسی ارشد و 40 دانشجوی دکتری مشغول به تحصیل دارد.

     تمرکز گروه زبان و ادبیات فارسی، عمدتأ بر تحصیلات تکمیلی است و اخیرأ برای گرفتن دانشجوی خارجی اعلام آمادگی کرده است و با توجه به زمینه­هیی که از سوی دانشگاه فراهم شده است، به­زودی در دوره­های تکمیلی دانشجوی خارجی می­پذیرد.

     با توجه به ماهیت رشته­ی زبان و ادبیات فارسی که جنبه­ی نظری دارد، عمده­ی پژوهش­های اعضای این گروه بر پژوهش­های بنیادی استوار است و آنان بر پایه­ی گرایش و تخصص خود در حوزه­های ادبیات کهن و معاصر مشغول فعالیت هستند. از سوی دیگر، گروه تلاش دارد تا در حدّ امکان موضوع پایان­نامه­ها و رساله­های دانشجویان را با حمایت دانشگاه، به سمت پژوهش­های تقاضامحور سوق دهد.

     این گروه در حال حاضر دارای 13 عضو هیأت علمی است که از این تعداد5    نفر در مرتبه­ی دانشیار و بقیه استادیار هستند که به­زودی یک استادیار دیگر نیز به این گروه می­پیوندد. اسامی این اعضا با توجه به سابقه­ی اداری و استخدامی همراه با گرایش­هایی که دارند، عبارتند از:

دکتر محمدرضا صالحی مازندرانی، با گرایش متون حماسی و علوم بلاغی

دکتر پروین گلی­زاده: با گرایش ادبیات عرفانی و متون کهن نثر فارسی

دکتر منوچهر تشکری، با گرایش نظم فارسی کهن و معاصر، کلیّات ادبی و دستور

دکتر مختار ابراهیمی، با گرایش ادبیات حماسی و کلیّات ادبی

دکتر منوچهر جوکار، با گرایش ادبیات معاصر فارسی و متون عرفانی

دکتر قدرت قاسمی­پور، با گرایش متون غنایی، نقد و نظریه­ی ادبی و ادبیات معاصر فارسی

دکتر عادل سواعدی، با گرایش ادبیات کودک، ادبیات تطبیقی و ادبیات معاصر

دکتر اسد آبشیرینی، با گرایش نقد ادبی و ادبیات معاصر 

دکتر زهرا نصیری شیراز، با گرایش متون نظم و نثر کهن فارسی و تصحیح انتقادی متون

دکتر زینب رضا پور، با گرایش متون عرفانی و متون تعلیمی

دکتر زینب افضلی، با گرایش ادبیات عرفانی و متون نثر کهن فارسی

دکتر داوود پور مظفری، با گرایش سبک­های صوفیانه

دکتر قدرت­الله ضرونی، با گرایش ادبیات غنایی، ادبیات معاصر و نظریه­های ادبی

 

     گروه زبان و ادبیات فارسی با بیش از 47 سال پیشینه­ی آموزشی، یکی از قدیمی­ترین گروه­های علمی و آموزشی دانشگاه شهید چمران اهواز و نیز دانشگاه­های کشور است. این گروه درسال­های 1370 و 71 با داشتن ظرفیّت علمی مناسب و امکانات لازم، در بین گروه­های زبان و ادبیات فارسی کشور به نامزدی قطب علمی در رشته­­ی خود نایل گردید. همچنین یکی از اعضای آن (جناب آقای دکتر نصرالله امامی) به­شایستگی به عنوان استاد نمونه­ی کشوری برگزیده شد. از  این گروه در سال 1396 به عنوان گروه آموزشی نمونه­ی دانشگاه تقدیر به عمل آمد. در سال­ 1394 «مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبان­ها» (آزفا) به پشتواه­ی علمی-تخصصی و اداری گروه زبان و ادبیات فارسی فعالیت خود را در آموزش زبان فارسی به خارجی زبانان آغاز کرد.

    این گروه  پیش از این به صورت مشترک با سایر گروه­های دانشکده دارای نشریه­ای با عنوان« مجله­ی دانشکده­ی ادبیان و علوم انسانی» به سردبیری یکی از اعضای خود (دکتر نصرالله امامی) بود که شماره­ای از آن به چاپ رسید؛ ولی با تغییر سیاست وزارت­خانه در مورد نشریات دانشگاهی کشور، چند سالی از چاپ دوباره­ی آن گذشت. امّا این گروه در سال 1396 با گرفتن مجوز انتشار مجله­ی دیگری با عنوان« فصل­نامه­ی پژوهش­های نثر و نظم فارسی» فعالیت خود را در این زمینه دوباره آغاز کرد؛ به­طوری­که تا کنون با حفظ موازین علمی، شش شماره از آن به چاپ رسیده است.

      گروه زبان و ادبیات فارسی در سال 1396 همایشی ملی با عنوان « آسیب­شناسی درس­نامه­های رشته­ی زبان و ادبیات فارسی» برگزار کرد. همچنین در سال 1398 همایش ملی دیگری با عنوان« بررسی وضعیت آموزش زبان فارسی در کتاب­های دبیرستان­­های استان خوزستان» همراه با چهار کارگاه تخصصی برای دبیران این استان برگزار نمود. افزون بر این، گروه زبان و ادبیات فارسی در سال­های اخیر با دعوت از چهره­های شاخص علمی دانشگاه­های کشور در رشته­ی زبان و ادبیات فارسی، چند نشست علمی و تخصصی برگزار کرده است و در سال جاری (1399) نیز، از سوی انجمن ترویج زبان و ادبیات کشور و به میزبانی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران « پانزدهمین گردهمایی بین­المللی انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی برگزار خواهد.

 

دروس دورۀ کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری رشتۀ  زبان وادبیات فارسی:

1-  سرفصل­ها و ترم­بندی دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی

 

ردیف	نیمسال اول				ردیف	نیمسال دوم
	نام درس	پیش­نیاز	واحد			نام درس	پیش­نیاز	واحد
1	دستور زبان فارسی 1		2		1	عربی 2 قسمت دوم ( قواعد و متون)	قواعد و متون 1	2
2	آئین نگارش و ویرایش		2		2	دستور زبان فارسی2	دستور زبان فارسی (1)	2
3	متون نظم 1 (پیشگامان نظم فارسی)		2		3	متون نظم 2 قسمت دوم: شاهنامه (2)	شاهنامه (1)	2
4	منتخب شعر شاعران سبک خراسانی	متون نظم (1)	2		4	بلاغت 1 (معانی)		2
5	متون نثر 1  متون ادبی­تاریخی با تأکید بر تاریخ بیهقی		2		5	آشنایی با علوم قرآنی		2
6	متون نظم 2 قسمت اول:(شاهنامه 1)	متون نظم (1)	2		6	تاریخ ادبیات 1 (پیش از اسلام تا آغاز دورۀ سلجوقیان)		2
7	عربی 1 قسمت اول (قواعد و متون)		2
8	مبانی آموزش زبان فارسی (اختیاری، مهارت)		2		7	عروض و قافیه		2
					8	زبان عمومی		3
9	تربیت بدنی 1		1		9	اندیشه اسلامی 2 (نبوت و امامت)	اندیشه اسلامی1	2
10	اندیشۀ اسلامی 1 (مبدأ و معاد)		2
			جمع    19		10	تربیت بدنی2	تربیت بدنی1	1
								جمع     20

 

 

 

ردیف	نیمسال ســــوم				ردیف	نیمسال چهـــارم
	نام درس	پیش­نیاز	واحد			نام درس	پیش­نیاز	واحد
1	عربی 3 قسمت سوم (قواعد و متون)	قواعد و متون 2	2		1	متون نظم 3 قسمت اول: (شاعران حوزه ادبی خراسان)	متون نظم (2)	2
					2	متون نظم 3 قسمت دوم (شاعران حوزۀ ادبی عراق)	متون نظم (2)	2
2	متون نثر 2 متون ادبی­داستانی با تأکید بر کلیله و دمنه	متون نثر (1)	2		3	زبان تخصصی قسمت دوم	زبان تخصصی 1	2
3	مبانی عرفان و تصوف		2		4	تاریخ ادبیات فارسی 2 (از آغاز دورۀ سلجوقیان تا دورۀ مغول)	تاریخ ادبیات فارسی1	2
4	متون نظم 2  قسمت سوم: (قصاید ناصرخسرو)	متون نظم (1)	2		5	ادبیات داستانی (اختیاری فنون ادبی)		2
5	کلیات نقد ادبی		2		6	متون نثر 3 متون ادبی­تعلیمی با تأکید بر گلستان	متون نثر (2)	2
6	زبان تخصصی قسمت اول	زبان عمومی	2		7	عربی 4 قسمت چهارم (قواعد و متون)	قواعد و متون 3	2
7	بلاغت 2 (بدیع و بیان)	بلاغت (1)	2		8	تاریخ زبان فارسی		2
8	مرجع‌شناسی و روش تحقیق		2		9	کارگاه ویراستاری 1		2
9	تأثیر قرآن و حدیث در ادب فارسی		2		10	تاریخ تحلیلی صدر اسلام		2
10	اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم)		1					جمع   20
			جمع   20

 

 

ردیف	نیمسال پنجـــم				ردیف	نیمسال ششــــم
	نام درس	پیش­نیاز	واحد			نام درس	پیش­نیاز	واحد
1	عربی 5 قسمت پنجم  (قواعد و متون)	قواعد و متون 4	2		1	متون نظم 4  قسمت دوم (مثنوی­های عطار)	متون نظم (3)	2
2	متون نظم 3 قسمت سوم: نظامی	متون نظم (2)	2		2	متون نظم 4 قسمت سوم (مثنوی معنوی 1)	متون نظم (3)	2
3	متون نظم 3 قسمت چهارم: خاقانی	متون نظم (2)	2		3	آشنایی با زبان و آثار پهلوی (اختیاری، مهارت ادبی)		2
4	سبک­شناسیِ 1 نظم		2		4	سبک­شناسیِ 2 نثر		2
5	تاریخ ادبیات فارسی 3 (از دورۀ مغول تا دورۀ صفویه)	تاریخ ادبیات فارسی2	2		5	جریان‌شناسی شعر معاصر ایران		2
6	متون نظم 4 قسمت اول (اشعار سنایی)	متون نظم (3)	2		6	متون نثر 4 متون ادبی­عرفانی با تأکید بر مرصادالعباد	متون نثر (3)	2
7	نظریه­های ادبی		2		7	جریان‌شناسی نثر معاصر ایران		2
8	کارگاه مقاله­نویسی (اختیاری، مهارت)		1		8	ادبیات کودک و نوجوان (اختیاری، فنون ادبی)		2
9	کارگاه شعر (اختیاری، مهارت)		1
10	انقلاب اسلامی		2		9	عربی 6 قسمت ششم (قواعد و متون)	قواعد و متون 5	2
11	متون منتخب نثر ادبی­تعلیمی (اختیاری متون ادبی)	متون نثر 3	2		10	کنترل جمعیت و تنظیم خانواده		2
			جمع  20					جمع  20

 

ردیف	نیمسال هفــــتم				ردیف	تـــــرم هشـــتم
	نام درس	پیش­نیاز	واحد			نام درس	شماره درس	واحد
1	متون نظم غنایی (اختیاری متون ادبی)		2		1	دروس­های باقی­مانده از نیمسال­های پیشین
2	متون نثر 5 ( متون تفسیری با تأکید بر کشف‌الاسرار و تفسیر ابوالفتوح)	متون نثر (4)	2		2
3	متون نظم 4 قسمت چهارم: مثنوی 2	متون نظم (3)	2		3
4	متون نظم (5) قسمت اول: اشعار سعدی	متون نظم (4)	2		4
5	متون نظم (5) قسمت دوم: اشعار حافظ	متون نظم (4)	2		5
6	متون نظم (5) قسمت سوم: صائب و شاعران سبک هندی	متون نظم (4)	2		6
7	تاریخ ادبیات فارسی 4 (از دورۀ صفویه تا مشروطه)	تاریخ ادبیات فارسی3	2		7
8	مقدمات زبان­شناسی		2		8
9	تفسیر موضوعی قرآن		2
		جمع واحد 18

 

دروس عمومی 19واحد

دروس پایه 16 واحد

دروس اصلی 64 واحد

دروس تخصصی 16 واحد

دروس اختیاری در سه زمینه 22 واحد

جمعاً 137 واحد

 

2- سرفصل­ها و ترم­بندی دوره کارشناسی ارشد رشتۀ زبان وادبیات فارسی (محض)

نیمسال اول						نیمسال دوم
	نظم 1 شاهنامه			اصلی	2 واحد		متون نظم 2 مثنوی	اصلی	2  واحد
	ساخت دستور زبان فارسی			پایه	2 واحد		متون نظم 2 خاقانی و نظامی	اصلی	2 واحد
	بلاغت کاربردی			پایه	2 واحد		متون نثر ا کشف­المحجوب و  رساله­ی قشیریه	اصلی	2 واحد
	سیر آرا و عقاید اسلامی			پایه	2 واحد		متون نثر2 تاریخ جهان­گشا و مرزبان نامه	اصلی	2 واحد
	متون نظم و نثر عربی			پایه	2 واحد		مطالعات زبانی در متن ادبی	پایه	2 واحد
					جمع 10				جمع 10
نیمسال سوم						جمع واحدهای دوره 32 واحد 12 واحد پایه 10 واحد اصلی 4  واحد انتخابی 6  واحد پایان­نامه
		نظریه­ها و نقد ادبی	پایه		2 واحد
		مبانی و روش­های تصحیح متن	اختیاری		2 واحد
		تحقیق در نثر معاصر فارسی	اختیاری		2 واحد
		پایان­نامه			6 واحد
					جمع 12

3- سرفصل­ها و ترم­بندی دوره­ دکتری رشتۀ زبان وادبیات فارسی (محض)

 

نیمسال اول				نیمسال دوم
	تحقیق در متون نثر فارسی	اصلی	2 واحد		تحقیق در متون نظم فارسی	اصلی	2 واحد
	تحقیق  در ادبیات حماسی و قهرمانی	اصلی	2 واحد		تحقیق در متون حکمی و عرفانی	اصلی	2 واحد
	متون نظم و نثر عربی 1	پایه	2 واحد		تحقیق در متون غنایی	اختیاری	2 واحد
	تحول زبان فارسی	پایه	2 واحد		فرهنگ و زبان­های باستانی ایران	اختیاری	2 واحد
			جمع 8		روش­های نقد و تحلیل متن	پایه	2 واحد
							جمع 10
نیمسال سوم				نیمسال چهارم
شرکت در آزمون جامع				تصویب پیشنهاده و ورود به مرحله­­ی پژوهشی

جمع واحدهای دوره  32 واحد (18 واحد درسی و 18 واحد رساله)